Thời gian qua, các quảng cáo dạng “nhà tôi ba đời trị bệnh xương khớp” xuất hiện rất nhiều trên Youtube tại Việt Nam trong khi không được phép bán thuốc theo toa trực tuyến.
Người xem đã quá mệt mỏi với quảng cáo tràn ngập trên mạng, nhất là khi bị ép xem quảng cáo với tần suất ngày càng dầy, thời gian ngày càng nhiều, nội dung ngày càng nhảm, thậm chí cả quảng cáo lừa đảo, quảng cáo nguy hiểm cho sức khỏe con người kiểu “nhà tôi ba đời chữa khỏi…”, “nhà tôi ba đời bán thuốc…” trên YouTube.
Chuyển kênh vì ”nhà tôi ba đời chữa khỏi…”
Là một nhân viên văn phòng, chị Mai Phương Nga (Q.Tân Bình, Tp.HCM) thường xem chương trình nấu ăn để chế biến những món ăn cho gia đình thưởng thức vào dịp cuối tuần thông qua kênh Youtube. “Rất có nhiều thông tin bổ ích trên YouTube như học trực tuyến, những mẹo dọn dẹp nhà cửa ngăn nắp, giải trí, nấu ăn… nhưng vài tháng trở lại đây, rất nhiều clip chèn quảng cáo vào quá phản cảm, quảng cáo quá sự thật và gây phiền phức cho người dùng đặc biệt là quảng cáo các lương y chữa bá bệnh không khác gì thần y. Chúng xuất hiện liên tục, càng lúc càng nhiều khiến nhà tôi phải từ bỏ thói quen xem các kênh này.”
Đáng lo nhất, người dùng nông thôn sử dụng internet, điện thoại thông minh, dùng smart TV đang tăng vọt và tích cực mua sắm trực tuyến. Người nông thôn có thói quen làm theo lời truyền miệng hay nhận thức về nội dung trên YouTube còn kém, tin tưởng quảng cáo mang tính chất “đánh yếu tố nông thôn”. Do đó, những quảng cáo “láo”, quảng cáo sản phẩm dược không được kiểm định này nhiều khả năng sẽ không mang lại kết quả như mong đợi, có khi còn ảnh hưởng đến sức khỏe của người dùng.
Ngoài ra, thuật toán chèn quảng cáo trên YouTube chưa thật tốt nên nội dung không phù hợp vẫn xuất hiện. Thậm chí, nội dung trên YouTube rất khó kiểm soát vì người dùng được quyền đăng video, chèn clip, cắt ghép tự do. Trong khi đó, pháp luật quảng cáo của Việt Nam quy định: Quảng cáo thuốc phải có giấy phép của cơ quan quản lý dược cấp cho sản phẩm.
Thiết nghĩ, cơ quan quản lý cần nhanh chóng vào cuộc đưa quảng cáo trực tuyến đi đúng hướng, với mục đích đảm bảo cạnh tranh lành mạnh, hài hòa quyền lợi. Thậm chí, cần xử lý nghiêm, truy trách nhiệm các doanh nghiệp online, những người đang hưởng lợi từ những quảng cáo này.
Ngày 30/3 vừa qua, Văn phòng Chính phủ đã có văn bản số 2154 truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc về thông tin “thần y” trên mạng xã hội. Theo đó, Thủ tướng giao Bộ Y tế chủ trì, phối hợp với Bộ Thông tin và Truyền thông và các cơ quan liên quan kiểm tra, có biện pháp quản lý, xử lý phù hợp.
Xoá hơn 3 tỷ quảng cáo sai phạm
Có thể nói, lỗ hổng trong kiểm duyệt nội dung khiến YouTube, Facebook trở thành nơi tiếp tay cho các quảng cáo láo và tiếp tay cho bọn lừa đảo có cơ hội mua bán gian lận, thậm chí bán thuốc “dỏm” gây hại sức khỏe cộng đồng. Nhiều quảng cáo thậm chí còn liên quan tới các nội dung mê tín. Hay nhiều phụ huynh bối rối khi trẻ em đang xem hoạt hình lại xuất hiện quảng cáo yếu sinh lý, giảm ham muốn…
Theo báo cáo An toàn quảng cáo trong năm 2020 vừa qua do Google công bố, công ty cho biết đã xoá tới 3,1 tỷ quảng cáo có nội dung vi phạm chính sách trong năm 2020, đặc biệt trong đó có nhiều quảng cáo về thuốc và các dịch vụ y tế. Các quảng cáo sai phạm đang có xu hướng tăng mạnh trong năm vừa qua do ảnh hưởng một phần từ đại dịch Covid-19.
Trong các quảng cáo bị xóa, có 867 triệu nội dung “lạm dụng hệ thống quảng cáo để đánh lừa người dùng click chuột”. Thuốc và các dịch vụ chăm sóc sức khỏe là lĩnh vực đứng thứ hai về số lượt vi phạm. Năm 2020 là năm đầu tiên mà Google bổ sung việc hạn chế quảng cáo, thay vì chặn hoặc xóa. Khi bị hạn chế, mẫu quảng cáo chỉ có thể tiếp cận được một bộ phận người dùng ở một địa phương nhất định.
Hầu hết, các quảng cáo bị xoá đều có liên quan tới lĩnh vực sức khoẻ và y tế. Cụ thể, có khoảng hơn 99 triệu nội dung liên quan tới Covid-19, gồm các phương pháp chữa bệnh thần kỳ, sử dụng vaccine giả, khẩu trang N95… Nhiều quảng cáo liên quan tới các nội dung mê tín cũng được đề xuất dở bỏ.
Năm qua, đã có thêm nhiều hình thức quảng cáo dạng lừa đảo mới xuất hiện như quảng cáo doanh nghiệp ảo, các trò lừa trên điện thoại, nhằm dụ người dùng truy cập vào các nền tảng khác để lừa đảo. Google cho biết đã vô hiệu hóa 1,7 triệu tài khoản quảng cáo vi phạm, tăng 70% so với năm 2019. Hơn 1,6 triệu trang web bị ngừng phân phát quảng cáo vì các nội dung không phù hợp.
Google cho biết sẽ nhanh chóng gỡ bỏ các quảng cáo sai phạm ngay khi phát hiện những vi phạm chính sách. Thế nhưng các quảng cáo dạng này vẫn liên tục xuất hiện và hoành hành người dùng công nghệ trong suốt năm 2020 và cho tới tận bây giờ.
