Liên tiếp nhiều vụ lấy cắp dữ liệu khách hàng nhằm ăn cắp tiền trên tài khoản (skimming) đang có chiều hướng gia tăng.
Thực tế, nhiều ngân hàng (NH) vẫn dùng thẻ từ khiến tội phạm dễ dàng xâm nhập vào hệ thống, bẻ khóa để lấy cắp dữ liệu và thực hiện rút tiền trên tài khoản khách hàng.
Theo Hội Thẻ Ngân hàng Việt Nam (VBCA), số lượng và tần suất tội phạm skimming trong năm 2017 là 75 vụ, tăng 25% so với năm 2016. Phạm vi hoạt động của tội phạm cũng mở rộng thêm ở các địa bàn ngoài Hà Nội, Tp.HCM, Nha Trang… như Bến Tre, Cần Thơ, Thanh Hóa, Đắk Lắk…
Liên tục từ đầu năm đến nay, các vụ skimming ngày càng gia tăng. Vào đầu tháng 5, Công an Quảng Ninh phát hiện một người nước ngoài rút tiền bằng thẻ giả. Sau khi bắt giữ, cơ quan chức năng thu được 44 thẻ ATM giả, 700.000 đồng và các thiết bị dùng để sao chép thông tin… Trước đó vào tháng 3, Công an Quảng Ninh cũng đã phát hiện 4 người nước ngoài sử dụng thiết bị sao chép dữ liệu làm thẻ giả để rút tiền. Tại hiện trường, cơ quan công an đã thu 29 thẻ ATM giả, 1 điện thoại, hơn 57 triệu đồng… Cũng trong tháng 3, Công an Cần Thơ bắt 1 nhóm tội phạm lắp đặt và trộm thông tin thẻ ở ATM chiếm đoạt 1,5 tỉ đồng của 76 người qua hình thức thẻ giả.
Điểm “hút” tội phạm trong lĩnh vực thẻ giả là toàn bộ thẻ nội địa theo công nghệ từ, loại thẻ mà các thông tin của thẻ và chủ thẻ được mã hóa và lưu trữ trong dải băng từ ở mặt sau thẻ. Do đó, VBCA kiến nghị NH Nhà nước sớm ban hành bộ tiêu chuẩn thẻ chip nội địa (VCCS) và chỉ đạo kế hoạch chuyển đổi chi tiết theo lộ trình phù hợp; chính sách về chuyển đổi trách nhiệm giữa các NH – tương tự như chính sách của các tổ chức thẻ quốc tế. Chính sách này quy định tại mốc thời gian áp dụng, nếu NH phát hành hoặc NH thanh toán chưa thực hiện được việc phát hành hoặc chấp nhận thanh toán thẻ chip thì NH đó sẽ chịu toàn bộ rủi ro xảy ra do thẻ giả mạo.
Trước đây, Malaysia được xem là “cái nôi của tội phạm thẻ” khu vực Đông Nam Á, thì đầu năm 2018 đã hoàn thành chuyển đổi thẻ chip toàn bộ. Với 1,2 tỉ người sử dụng thẻ, Trung Quốc gần như đã chuyển sang “chip hóa” hoàn toàn. Thái Lan chuyển đổi thẻ chip vào năm 2016 và dự kiến sẽ “chip hóa” toàn bộ thị trường vào tháng 1/2019.
Với thủ đoạn ngày càng tinh vi hơn, các đối tượng theo dõi thời gian tiếp quỹ của ngân hàng để thực hiện tháo thiết bị cài đặt trên bàn phím, lắp thiết bị đánh cắp dữ liệu và lắp lại thiết bị bảo vệ bàn phím trước lần tiếp quỹ tiếp theo; cũng như chia theo từng nhóm lắp đặt thiết bị, đi rút tiền…
Hành vi dùng giấy tờ giả để mở tài khoản ngân hàng, được ngân hàng phát hành thẻ ATM rồi bán thẻ ATM đó cho người khác- mà phần lớn bán cho kẻ gian, là hành vi trái pháp luật và bị cấm. Thực tế thời gian qua, tình trạng này vẫn diễn ra khá phức tạp. Từ đầu năm 2016, NH Nhà nước đã yêu cầu chậm nhất đến ngày 31/12/2020, toàn bộ thẻ tại VN phải chuyển đổi xong sang thẻ chip (thẻ gắn vi mạch điện tử). Nhưng đến thời điểm này sau gần 3 năm thực hiện, 90% trong số tổng số gần 80 loại thẻ ở VN vẫn là thẻ từ.
Ông Nguyễn Trí Hiếu, Chuyên gia tài chính- ngân hàng cho biết: Ngân hàng Nhà nước và tất cả các ngân hàng thương mại phải tăng cường kiểm soát chặt chẽ hơn để bảo vệ khách hàng sử dụng dịch vụ của mình, tránh để kẻ gian lợi dụng. Nếu không ngăn chặn kịp thời, tình trạng này sẽ diễn biến ngày càng phức tạp, không những phương hại đến người tiêu dùng mà còn ảnh hưởng đến cả hệ thống tài chính ngân hàng.
“Ngân hàng Nhà nước cần sớm có quy định luật pháp và có hình thức khuyến cáo người sử dụng. An ninh tiền tệ, an ninh trong thanh toán không dùng tiền mặt, một trong những giải pháp là cần nâng cao công nghệ, tuyên truyền để nâng cao ý thức về quản lý tài khoản cho khách hàng, giúp người sử dụng hiểu về những giao dịch để bảo vệ chính mình. Đồng thời hướng dẫn công khai trên thông tin đại chúng thường xuyên hơn để bảo vệ khách hàng khi sử dụng các công cụ, phương tiện thanh toán như: thẻ tín dụng, thẻ ATM, máy rút tiền tự động, giao dịch thanh toán qua Internet Banking…”, ông Hiếu nói.
Theo quy định pháp lý hiện hành, để đăng ký mở và sử dụng tài khoản thanh toán, thẻ ngân hàng, chủ tài khoản, chủ thẻ là cá nhân cần phải tuân thủ các quy định chặt chẽ về đối tượng sử dụng thẻ. Do đó, phải cung cấp đầy đủ thông tin, giấy tờ cần thiết nhằm nhận biết khách hàng theo quy định của pháp luật về phòng, chống rửa tiền; thực hiện các thủ tục, hồ sơ mở tài khoản thanh toán, phát hành và sử dụng thẻ với tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán.
Bên cạnh đó, tổ chức phát hành thẻ có trách nhiệm thẩm định các tiêu chuẩn, điều kiện và xác thực khách hàng theo đúng quy trình, đảm bảo an ninh, an toàn trong quá trình khách hàng mở và sử dụng tài khoản thanh toán, thẻ ngân hàng. Ngân hàng Nhà nước cũng khuyến cáo người dân không sử dụng giấy tờ tùy thân của mình để mở hộ tài khoản thanh toán, thẻ ngân hàng cho người khác hoặc cho người khác mượn giấy tờ tùy thân để thực hiện hành vi đăng ký mở và sử dụng tài khoản thanh toán, thẻ ngân hàng bất hợp pháp theo quy định của pháp luật Việt Nam.
Được biết, NAPAS đang thực hiện thí điểm bộ tiêu chuẩn VCCS với 6 ngân hàng gồm Vietcombank, VietinBank, Agribank, ABBank, BIDV và TPBank, 3 đơn vị cung cấp thẻ chip và 6 đơn vị cung cấp thiết bị chấp nhận thẻ. Bên cạnh đó, NAPAS cũng đang xúc tiến việc hợp tác với các tổ chức trong mạng Thanh toán Châu Á – APN và các tổ chức thẻ quốc tế để triển khai thẻ đồng thương hiệu (Co-badged card), cho phép thẻ chip nội địa của VN ngoài việc sử dụng trong nước còn được chấp nhận rộng rãi tại các quốc gia trong khu vực và trên thế giới.
